Is het bestuderen van de geschiedenis van de filosofie ook filosofie? Er zijn mensen die in zo’n geval spreken van filosofologie, en de voorgaande vraag ontkennend beantwoorden. Maar waarom vormt de geschiedenis van de filosofie dan een integraal onderdeel van de studie filosofie? Misschien helpt het om onderscheid te maken tussen de geschiedenis van de filosofie en de geschiedenis van ideeën. Daar waar de geschiedenis van ideeën vooral de nadruk legt op geschiedenis, legt de geschiedenis van de filosofie dat op filosofie. Wie zich het gedachtengoed van, zeg, een Spinoza eigen maakt en daarop reflecteert is wel degelijk bezig met het bedrijven van filosofie. Er is een verschil tussen de man in zijn tijd plaatsen, en de wereld door de bril van diens Ethica zien. Of niet?

Anders dan een harde wetenschap als natuurkunde is filosofie nauwelijks progressief. De wetenschappelijke methode heeft er weinig vat op. Filosofie is vaak niet falsifieerbaar, en daarom heeft het ene wijsgerige bouwwerk even veel (of weinig) bestaansrecht als het andere, ongeacht of het nou om nieuwbouw of een monument gaat. Ik dwaal graag door die stad, met haar grote verscheidenheid aan panden, haar straten en steegjes, maar heeft het dwalen zin? Je komt immers nergens. Och. Ik zou daar voorzichtig tegenover willen stellen: met harde wetenschap kom je niet overal. Hetgeen uiteraard te bewijzen noch te ontkrachten valt.

  1. Daniel zegt op 17 april 2012:

    Ja… maar… wat (of waar) is uw punt?

  2. mike zegt op 17 april 2012:

    @Daniel: Overal en nergens ;-) Maar zonder gekheid, ik liet mijn gedachten gaan over de vraag of filosofie inmiddels niet een beetje overbodig geworden is. Er is een tendens die de ‘echte’ wetenschap boven filosofie stelt (als bijvoorbeeld in neurowetenschap versus filosofie van de geest). Ik denk enerzijds dat er appels met peren vergeleken worden, aangezien filosofie, op enkele deelgebieden na, sowieso niet wetenschappelijk is. Anderzijds geloof ik ook weer niet dat de harde wetenschap uiteindelijk ‘alles’ zal kunnen verklaren. Maar dat laatste kan ik natuurlijk niet hard maken, en wellicht dat mijn liefde voor filosofie deze overtuiging kleurt.

  3. Sas zegt op 21 april 2012:

    Waarom zou een normatieve wetenschap minder hard of wetenschappelijk zijn, dan een empirische wetenschap?

  4. elfjetwaalfje zegt op 22 april 2012:

    De taalpurist in mij zegt dat het gedachtegoed is.
    Los van filosofie.

  5. mike zegt op 24 april 2012:

    @Sas: In het algemeen valt moeilijk, zoniet onmogelijk, vast te stellen of het werk van een filosoof ‘niet waar’ is. Daardoor blijft van de ene kant het werk van filosofen van lang geleden relevant, maar van de andere kant is de filosofie als geheel lang niet zo progressief als een empirische wetenschap dat is. Natuurkundigen dragen met z’n allen hun steentje bij aan één en hetzelfde bouwwerk, terwijl filosofen veeleer ieder aan een eigen intellectueel bouwwerkje metselen. Een wolkenkrabber versus een middeleeuws stadje. Misschien is mijn definitie van wetenschap wat eng als ik zeg dat het falsifieerbaar moet zijn, maar ik zie een heel duidelijk verschil tussen de beide disciplines. Overigens hou ik erg van middeleeuwse stadjes.

    @elfjetwaalfje: Blijkbaar ben ik van de oude stempel, want ik vind ‘gedachtengoed’ veel natuurlijker. Vóór 2006 was dat ook de gebruikelijke spelling, en voorzover ik weet is het nog steeds toegestaan. Het NRC stijlboek zegt: “Samenstellingen met gedachte als eerste lid kunnen naar keuze met en zonder tussen-n worden geschreven. Het Witte Boekje geeft gedachteloos en gedachtestreepje, maar ook gedachtengoed en gedachtenloop, waarbij het meervoud van gedachten voor de hand ligt. Dat geldt ook voor gedachtenstroom, gedachtengang, gedachtenwereld, gedachtenvorming en gedachtenwisseling.” Enfin.

  6. Daniel zegt op 27 juli 2012:

    Duaal aspect monisme. Is dat iets voor u?

    Volgens mij wist die Spinoza er meer van…

    En springt u in uw denken over neurowetenschap versus filosofie niet een beetje over de psychologie heen? De menselijke maat van menselijk onderzoek lijkt u toch juist goed te liggen.

    Of doelt u met de filosofie van de geest op iets anders dan de academische psychologie? Iets met meer klinisch raffinement, zoals bijvoorbeeld de psychoanalyse?

  7. bjorn zegt op 31 juli 2012:

    ik ben U wat ontrouw geweest (in de zin van lang niet komen lezen), maar ik word toch meteen beloond met een heerlijk stuk(je) dat Spinoza zelf fijn contradictorisch zou gevonden hebben, me dunkt… Overigens dunkt het mij dat Baruch dol zou geweest zijn op een moderne, kosmopolitische metropool…, voor zover hij zijn eigen gang zou kunnen gaan…

Voeg een reactie toe

N.B. Het e-mailadres wordt nooit gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *