U vroeg zich natuurlijk af wat ik daar nou mee ging doen, met dat handige lijstje van ondenkbare dingen dat U mij vorige week zo welwillend oplepelde (waarvoor mijn hart overigens nog steeds in dank verkeert). Welnu, helemaal niets!

Mijn oorspronkelijk plan was om met de door U aangeleverde gegevens, papier en kleurpotlood de grenzen van het denken te schetsen. Een eenvoudig venndiagram dat ons allen op het rechte pad houdt. Het heeft immers geen zin om je bezig te houden met iets wat zich niet laat grijpen. Al zeer snel kwam ik echter op de volgende vraag, die mij het lijstje van ondenkbare dingen deed vergeten.

Is de verzameling van denkbare dingen eindig?

In tegenstelling tot Uw lijstje, dat duidelijk begrensd is (ik ga er natuurlijk van uit dat U volledig bent geweest), is een opsomming van al wat denkbaar is mogelijk niet te overzien. Tja, daar sta je dan met je kleurpotloden. Momenteel buig ik me dus over het bewijs van het antwoord op bovenstaande vraag.

U mag meedenken, als U durft. En kan.

  1. ijsbrand zegt op 12 april 2006:

    Denken is op zichzelf niets, dat lijkt me een probleem in uw vraagstelling. U kunt van alles in uw hoofd hebben, maar daar krijgen anderen alleen weet van op het moment dat u dit communiceert. En in die communicatie begint de corruptie al, de versimpeling, en de beperking.

    Om uw woorden hierboven te begrijpen, moet iemand al enig begrip van het Nederlands hebben, en kunnen lezen. Dit schakelt een aanmerkelijk deel van de wereldbevolking uit.

    En de minieme rest moet ook maar net de openheid hebben om in uw ideeëngang te willen meegaan.

    Maar meer in het algemeen gesteld: uw vraag leidt tot éen van de kernproblemen in de wetenschapsfilosofie, waarop nog altijd geen goed antwoord is geformuleerd.

  2. jnnk zegt op 12 april 2006:

    Ik schrik een beetje van je reactie, ijsbrand. Denken is toch wel iets? Ik breng namelijk een groot deel van mijn tijd door met denken, en omdat mijn tijd kostbaar is, hoop ik dat ik die tijd niet verdoe met niets.

    Laten we de vraag even vereenvoudigen en niet denken aan de wetenschapsfilosofen die hun hoofden hierover breken. Laat ik proberen hoeveel denkbare dingen ik kan denken. Trial and error, zeg maar.

    […]

    Stel dat ik vind dat ik tot een einde van die denkbare dingen ben gekomen, dan kan ik talen gaan leren, culturen gaan leren kennen, producten gaan uitvinden en ja, volgens mij ook steeds opnieuw denkbare gedachten uitvinden.

    […]

    En ik geloof niet dat daar een einde aan zit.

  3. onlogisch zegt op 12 april 2006:

    Stel voor, U maakt een lijst van alles wat
    denkbaar is. Alles — een volledige lijst.
    Maar.. stel ook voor dat een van die denkbare
    dingen te combineren is met een andere
    denkbare ding. Ineens hebt U nog iets dat
    niet op uw lijst staat! De conclusie is
    dat een lijst van denkbare dingen oneindig is
    omdat dit steeds kan gebeuren.

    Dit is in feite een bekende theorie in de
    informatica. De naam daarvan ben ik helaas
    vergeten..

  4. Willem zegt op 13 april 2006:

    > Denken is toch wel iets?

    Denken is Emergent Behaviour van gekoppelde en levende neuronen, in combinatie met de (sturende) input van zintuigen. Een nieuw brein zonder zintuigen doet of helemaal niets, of vertoont chaotische activiteit zonder iets wat een ‘gedachte’ genoemd kan worden.

    Een brein waarvan de zintuigen worden afgesloten zal uiteindelijk vervallen in een onbewuste chaos.

  5. mIKe zegt op 13 april 2006:

    > Dit is in feite een bekende theorie in de informatica.

    Dat type bewijs komt uit de wiskunde en heet inductie.

    Ooit verwonderde ik me eens over het feit dat onze woordenschat beperkt is: de Van Dale, hoe dik die ook is, heeft toch een laatste bladzijde. Wil dat ook zeggen dat wij maar een beperkt aantal dingen kunnen zeggen? Nee. Je kunt het bijvoorbeeld hebben over ‘een moeilijke vraag’. Maar ook over ‘een vraag die moeilijker is dan die moeilijke vraag’. Of over ‘een vraag die moeilijker is dan de vraag die moeilijker is dan die moeilijke vraag’. Ad infinitum.

    Een nog flauwer voorbeeld zijn onze telwoorden.

    Met ideeën of theorieën (zoals die van de wiskundige inductie zelf) is het misschien toch anders. Neem nou de (wetenschaps)filosofie. Daarbij heb ik soms het idee dat de vernieuwingsfrequentie afneemt, het wordt steeds lastiger om iets ‘uit te vinden’. De meeste filosofische discussies worden al eeuwen gevoerd. Het lijkt een beperkte set vragen te zijn. Misschien komt er ooit een moment dat we tegen elkaar zeggen: “Dit is het wel zo’n beetje. We zijn klaar met de wetenschap. We kunnen ons nu voltijds gaan bezighouden met de dagelijkse sleur.”

    Gelukkig kan ik dit laatste niet hard maken.

  6. jnnk zegt op 13 april 2006:

    En omdat we dat niet willen, ons bezighouden met de dagelijkse sleur, halen we nog maar eens een oude koe – desnoods de vermoedelijk alleroudste ‘Waartoe zijn wij op aarde?’ – uit de sloot. Harstikke goed te recyclen en bovendien op z’n minst een vraag die moeilijker is dan de vraag die moeilijker is dan die moeilijke vraag.

  7. O. zegt op 13 april 2006:

    Geachte mIKe. Als ik uw postje niet volkomen verkeerd interpreteer kan ik maar tot één conclusie komen: ‘Ik ben het voor de verandering -hoe zalig verfrissend!- volstrekt met u oneens! “…Het heeft immers geen zin om je bezig te houden met iets wat zich niet laat grijpen…” Staat dat er werkelijk? Of staat er niet wat er staat? Als u nou geschreven had :’Het heeft immers geen zin NA TE DENKEN over zaken die zich niet laten grijpen’ dan had u mij aan uw zijde geweten. Nu echter, geachte mIKe, rest mij niets dan plaatsvervangend te betreuren dat u klaarblijkelijk de meest verwonderlijke, verrijkende en inspirerende terreinen des levens onbetreden laat. Wanneer, bijvoorbeeld, bent u voor de laatste maal bij machte gebleken ‘Ware Liefde’ te ‘grijpen’? Hoeveel gedichten heeft u in de achterliggende jaren niet geconsumeerd zonder de kern ervan te (be)grijpen, om DESONDANKS in verwondering achter te blijven met de ERVARING zicht te hebben gekregen op een waarheid of waarde die Het Denkbare verre overtreft? Kreeg u dan werkelijk immer ‘grip’ op de zeggingskracht van de Picasso’s en Caravaggio’s waaraan u zich tot op heden heeft mogen vergapen? En geef toe: de trilling die u gewaar werd tijdens beluistering van ‘Songs of love and hate’ ging in zekere zin toch ook aan uw ‘denken’ ver voorbij? Toch kan ik me nauwelijks voorstellen dat u met droge ogen beweren durft dat dit alles zaken zijn waarmede wij ons maar beter niet vermoeien moeten, zoals u toch stelt

    “… Zeg dan wat je niet denken kan…”, zo daagde u uw lezers uit. U was zo goed bezig. Om vervolgens over de rijke oogst toch weer te gaan zitten NADENKEN. Toegegeven: ook ik zelf ben, helaas, behept met een onbehandelbare instant denk-reflex. Doch: ondanks het welhaast onbetwistbare (?) ‘Cogito ergo sum’ van Descartes oefen ik mijzelf al enige tijd om wat meer NAAST het weliswaar rijke maar voor mij soms toch wat nauwe Pad der Rede om-te-zien naar mogelijkheden om voor de onbetwijfelbaarheid van mijn bestaan bevestiging te vinden. Hoewel niet altoos rationeel van karakter is dit eveneens een zoektocht naar duiding bovendien. En ik kan u melden: ‘Er zijn Werelden te winnen!’ Wat dus uw Rechte Pad betreft: dank voor uw zorg maar laat mijn pad maar kronkelen. Ik heb inmiddels ervaren dat 2 meter naar rechts en 5 naar links de prachtigste bloemen bloeien. En weet u ? Da’s nou het aardige: ‘Zolang ik geen poging doe ze te ‘grijpen’ bloeien ze op hun best.’
    Tot slot, ter aanvulling van uw Lijstje: “het wezenlijk ERVAREN van het leven zoals dat zich aan u aandient, of zoals u het heeft gezocht, laat zich met geen mogelijkheid denken… ‘
    Daar mag u natuurlijk het uwe van denken, maar heel misschien is dat maar zonde van uw kostbare tijd. Ervaart u even met me mee? Met vriendelijke groet, Nozzle.

  8. O. zegt op 13 april 2006:

    Fijn is dat: denk ik u ook eens van repliek te moeten dienen, valt 4/5 van mn tekst weg! Wat gaat er toch mis? Wellicht bent u bereid mijn vorige reactie te verwijderen: daar kan geen weldenkend mens wat mee. Dan zal ik u mijn volledige tekst alsnog volgaarne doen toekomen. Met groet, Nozzle

  9. mIKe zegt op 13 april 2006:

    Mijn inmiddels zeer gewaardeerde Nozzle (vermoedelijk die andere),

    om te beginnen: U heeft iets met tekens. In Uw voorgaande reaktie gebruikte U zomaar de groter-dan en kleiner-dan symbolen om tekst te quoten. Een simpele webpagina zoals deze kan daar niet tegen, vandaar dat Uw tekst niet zichtbaar was. Let wel, niet zichtbaar, maar niet verdwenen. Ik heb Uw reaktie bij de kladden kunnen grijpen, de vreemde tekens verwisseld voor aanhalingstekens, en ziedaar: Uw fantastische epistel!

    Want, mocht U er zelf aan twijfelen, U zegt hier een aantal ontstellend ware woorden. U heeft gelijk, U heeft gelijk, U heeft duizendmaal gelijk! Verdulleme, ik kan en wil er niks, maar dan ook helemaal niks, tegenin brengen. U legt hier niet alleen de vinger op de zere plek, U bent verdorie keihard in een open wond aan het peuren. Echt.

    U bent voorwaar geen zachte heelmeester, maar daarom waarschijnlijk wel een van de allerbeste.

    Met oprechte dank.

  10. Dr.D zegt op 16 april 2006:

    Nadenken belemmert slechts het doen…

Voeg een reactie toe

N.B. Het e-mailadres wordt nooit gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *