Onomstotelijkheid is iets moois, als U het mij vraagt.

Een bewijs is een goed verhaal waar geen speld tussen te krijgen is. Het verzinnen van zo’n verhaal vereist enige vaardigheid. Neem nou het volgende relatief eenvoudige geval, dat we het klap-band theorema zullen noemen.

Het idee is om van een woord een ander woord te maken door telkens één letter te veranderen. Zo kan men van klap naar klop gaan, en van klop naar koop. Er zijn onnoemelijk veel mogelijkheden om een dergelijke reeks tussen klap en band te vormen. Als voorbeeld is daar: klap klop koop koot kont bont bond band. Ik zeg maar wat, hoor.

De stelling is: welke reeks tussen klap en band men ook maakt, ze zal altijd minstens één woord met twee klinkers bevatten. De kunst is natuurlijk om dat te bewijzen.

Goed, ik neem aan dat U daar verder wel uit komt, en duik in de tussentijd vanaf de vaste grond der harde wetenschap in het drassige moeras dat ethiek heet. Eenmaal daar beland vraag ik mij af of men ook hier het begrip bewijs kent. Er wordt immers nogal wat gezegd en geschreven over allerhande ethische kwesties, waardoor de indruk ontstaat dat men ver van welke onomstotelijkheid dan ook verwijderd is. Of juist niet, al naar gelang Uw opvatting.

In het bijzonder doel ik hier op het morele oordeel, ofwel wat men van iets of iemand vindt. Om nu niet direkt te verzanden in alweer die discussie over de superioriteit of achterlijkheid van om het even welke cultuur of bevolkingsgroep, lijkt het me verstandig om simpel te beginnen. Bij mezelf dus.

Ik wil graag bewijzen dat ik een aardige jongen ben.

U lacht, en zegt dat dat niet kan. Het hangt er namelijk maar net van af wie er over mij een oordeel velt. De een zal mij aardig vinden, en de ander niet. Er is geen absolute waarheid in deze. Maar, werp ik tegen, als er iemand is die weet of ik aardig ben of niet dan ben ik het wel. En ik kan U verzekeren, aardig ben ik. Degeen die zegt dat dat niet zo is, vergist zich.

Stel dat ik de waarheid spreek en daadwerkelijk aardig ben, hoe kan ik dat dan bewijzen? Nou, zult U misschien zeggen, door het te demonstreren. Als U aardig doet, dan bént U het. Ja, maar wacht even, zeg ik dan, dat is natuurlijk helemaal geen bewijs. Het klap-band theorema wordt ook niet bewezen door telkens maar weer een nieuwe reeks te verzinnen, en te zeggen: “Zie je wel?”

Toch lijkt dit de te bewandelen weg. Het probleem zit ‘m wellicht in de mogelijke veranderlijkheid van het hele gebeuren. In het feit dat ik vanaf morgen wel eens niet meer aardig zou kunnen zijn. No more mister Nice Guy. Heel vervelend is dat, want daardoor zit ik vandaag dus wel met de gebakken peren. Zo ben ik immers continu bezig me te verdedigen voor iets wat niet eens gebeurd is. Het is nogal wrang als er uiteindelijk op mijn grafsteen staat: “Hier ligt mIKe, een aardige jongen. Hij had tóch gelijk.”

En al redenerend zink ik langzaam weg.

Ik denk dat ik me er maar bij moet neerleggen dat ik onmogelijk kan bewijzen dat ik aardig ben. En dat sommige mensen misschien zelfs het tegenovergestelde denken. Zolang het er maar niet te veel zijn, want dan heb ik pas echt een probleem.