“Kom, laat ik ook eens een keer so­ci­aal doen”, dacht ik een maand of wat ge­le­den, vol­ko­men tegen mijn aard in. Mijn angst voor Fa­ceboog­le hield mij tot op dat mo­ment verre van ie­de­re vorm van so­ci­a­le media. Maar ik vond iets an­ders waar­mee ik vei­lig dacht te kun­nen ont­snap­pen uit mijn iso­leer­cel. Dias­po­ra werd zo’n an­der­half jaar ge­le­den door vier stu­den­ten be­dacht en op­ge­tuigd. Nu ja, van de vier zijn er in­mid­dels nog maar twee over, en de piek staat nog steeds niet op de boom, maar als je je ogen half ge­slo­ten houdt is het al­le­maal net echt. Het net­werk kent in­mid­dels zo’n drie­hon­derd dui­zend ge­brui­kers. An­ders dan an­de­re so­ci­a­le net­wer­ken is Dias­po­ra niet ge­cen­tra­li­seerd, en daar­mee is jouw data niet in han­den van de een of an­de­re Mark Zuc­ker­berg, maar (in prin­ci­pe) van je­zelf. Daar­naast is het op Dias­po­ra wél mo­ge­lijk om onder pseu­do­niem te pu­bli­ce­ren. De pri­va­cy-vrien­de­lijk­heid van dit net­werk sprak me aan, en het leek me een uit­ge­le­zen kans om te on­der­zoe­ken wat ik nou ei­gen­lijk had ge­mist.

Ik las toen juist een boek van Dou­g­las Rus­h­koff, ge­ti­teld ‘Pro­gram or be Pro­gram­med: Ten Com­mands for a Di­gi­tal Age’. In mijn geval gro­ten­deels een preek voor eigen pa­ro­chie, op één stel­ling na die mij bij le­zing de wenk­brau­wen lich­te­lijk deed fron­sen. In het hoofd­stuk­je over so­ci­a­le media be­weert Rus­h­koff: the con­tent is not the mes­sa­ge, the con­tact is. Wie ge­pokt en ge­ma­zeld is in de so­ci­a­le media zal hier mis­schien niet van op­kij­ken, maar het feit dat dit zin­ne­tje mij raak­te zegt veel over de hoop en ver­wach­tin­gen die ik on­be­wust toch had, en die ik nu de grond in ge­sla­gen zag. Als het niet om de in­houd gaat, dan heb ik dus blijk­baar he­le­maal niks ge­mist! Het mys­te­rie werd er niet min­der om, want waar­mee hou­den de mil­jard men­sen op al die so­ci­a­le net­wer­ken zich dan wel on­le­dig?

Nadat ik op Dias­po­ra een ac­count had aan­ge­maakt, pro­beer­de ik in eer­ste in­stan­tie de kat uit de boom te kij­ken. Ik las wat in het wilde weg, klik­te her en der, volg­de een aan­tal #hasht­ags, maar be­greep al snel dat ik zo’n so­ci­aal net­werk nooit vol­le­dig zou kun­nen be­grij­pen als ik niet ook zelf par­ti­ci­peer­de. De kat bleef zit­ten. Aan­ge­zien ik op Dias­po­ra he­le­maal nie­mand kende had het geen zin om een be­richt­je te delen an­ders dan met ie­der­een. Met het hart in de keel klik­te ik, nadat ik iets als ‘Hello world’ ge­schre­ven had, op share in pu­blic. Bin­nen de kort­ste keren kreeg ik een re­ac­tie, en daar­na nog een. Dat ging mak­ke­lijk! Het smaak­te naar meer, en ik be­sloot daar­op een ‘echt’ stuk­je te schrij­ven, zo­iets als hier op mikz­log, zij het dan in het En­gels. De re­ac­ties tui­mel­den bin­nen, en ik werd zo­waar voor het eerst in mijn leven ge­li­ked. Het ge­voel en het en­thou­si­as­me dat me toen be­ving doet me nog het meest den­ken aan de be­gin­tijd van mijn we­blog. Ik begon aan nog een stuk­je.

En zo dom­pel­de ik me ge­du­ren­de een week of wat in dit so­ci­a­le bad, dat ik tot mijn eigen ver­ba­zing aan­ge­naam warm vond. Tot ik er plots uit­stap­te, me af­droog­de, en het ge­spar­tel van een af­stand­je be­keek. De hele exer­ci­tie was be­gon­nen als on­der­zoek, en dus werd het tijd om dan ook eens tot con­clu­sies te komen. Naast het warme water waren er ook zaken die mij min­der zin­den. Had ik al die tijd nou wer­ke­lijk wat ge­mist? En had Rus­h­koff ge­lijk? Nee en ja. Met wat kant­te­ke­nin­gen. Ik ge­bruik­te Dias­po­ra als plat­form om stuk­jes te pu­bli­ce­ren. En dát voegt dus hoe­ge­naamd niets toe aan de mo­ge­lijk­he­den die ik op mijn we­blog heb. Ster­ker nog, ik kan hier veel meer, want ik ben eigen baas. Waar ik mij daar moest voe­gen naar de mores van het so­ci­a­le net­werk, schrijf ik hier die mores zelf. Om maar eens een sul­lig voor­beeld te geven, op Dias­po­ra wer­den mijn stuk­jes au­to­ma­tisch ‘in­ge­klapt’ als ze te lang waren. Iets waar ik me gru­we­lijk aan er­ger­de, voor­al omdat het bui­ten mij om be­slo­ten werd. Ik dans­te naar an­der­mans pij­pen. I was being pro­gram­med.

Daar­naast, hoe­zeer een so­ci­aal net­werk ook zegt pri­va­cy-vrien­de­lijk te zijn, je geeft hoe dan ook wat weg. Dias­po­ra is een net­werk dat be­staat uit zo­ge­naam­de pods, ser­vers met daar­op een x aan­tal ge­brui­kers. Die pods com­mu­ni­ce­ren on­der­ling, en zo kun­nen ook de leden van de ene pod met de leden van een an­de­re pod com­mu­ni­ce­ren. Ten­zij je een eigen pod be­heert (het­geen in the­o­rie mo­ge­lijk is), ben je af­han­ke­lijk van de nuk­ken van de ei­ge­naar van jouw pod. En jouw data staat op zijn ser­ver. Je kunt dom­weg niet pre­cies weten wat daar­mee ge­beurt. Toe­ge­ge­ven, ten op­zich­te van Fa­cebook is Dias­po­ra een ware ver­a­de­ming, maar het is nog al­tijd min­der dan een eigen web­si­te.

Wat mij wél be­viel, en meer dan ik ver­wacht had, was de in­ter­ac­tie, zeg maar the con­tact. Rus­h­koff had daar dus wel de­ge­lijk een punt. Ik kon al blij zijn met een like van ie­mand, zelfs als daar ver­der geen re­ac­tie meer op volg­de. Nu, met de hand­doek aan de kant, zie ik ook wel in dat dat op zijn minst ta­me­lijk merk­waar­dig is. Wat heb je aan een lul­lig plaat­je van een hand­je met een duim­pje om­hoog? Of, zoals bij Dias­po­ra, een hart­je? Toch was het dat waar het de mees­ten om ging, het­geen re­sul­teer­de in heel veel korte, on­zin­ni­ge post­jes met een ‘grap­pig’ gifje, of een snel­le res­ha­re van an­der­mans werk. Opdat ze maar ge­li­ked wer­den. Mijn stream (of tijd­lijn) werd hier­door niet om aan te zien. En toch … ik be­greep wat er ge­beur­de, en waar­om het ge­beur­de.

De kracht van een so­ci­aal net­werk als Dias­po­ra ligt voor een groot deel in het gemak. Het is een spel met vaste re­gels waar ie­der­een zich aan houdt (lees: moet hou­den). Zo kreeg ik er no­ti­fi­ca­ties van al mijn be­zig­he­den. Re­a­geer­de er ie­mand op mijn re­ac­tie op een post­je van weer ie­mand an­ders, dan kreeg ik een no­ti­fi­ca­tie. Een ge­sprek kan op die ma­nier heel lang voort blij­ven gaan. Han­dig. Maar voegt dit dan zo veel toe? Niet voor mij. Als ik er­gens van op de hoog­te wil blij­ven, dan regel ik dat het liefst zelf. Ik schrijf er des­noods een scrip­t­je voor. Pro­gram or be pro­gram­med. An­ders dan het gros der ne­ti­zens haal ik mijn lol uit het eer­ste.

Ik zal een so­ci­aal net­werk als Dias­po­ra in de toe­komst niet per se mij­den. Al is het maar om af en toe eens ge­li­ked te wor­den. Waar ik mij ech­ter meer dan ooit be­wust van ge­wor­den ben is dit: het al­ler­bes­te, niet-ge­cen­tra­li­seer­de, pri­va­cy-vrien­de­lij­ke, so­ci­a­le net­werk is nog al­tijd we­blog­land. Het is jam­mer dat zo wei­ni­gen dat be­sef­fen.